کد مطلب:20682 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:6

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

در مورد تعريف ايمان، مراتب آن و راههاي رسيدن به نهايت مراتب را توضيح دهيد؟

ايمان، عبارت است از اظهار خضوع و قبول شريعت و آنچه نبياكرمآورده و آن اعتقاد و تصديق قلبي است. كسي كه بر اين صفت باشد، مؤمن و مسلمان است و انجام واجبات را بر خود واجب ميداند و در آن شك نميكند.(لسانالعرب، ابنمنظور، ج 1، ص 224، انتشارات داراحيأ التراث العربي.)

طبق روايات، ايمان داراي سه ركن است كه عبارتند از: معرفت به قلب، گفتار به زبان و عمل به اركان.(ميزانالحكمة، محمد ريشهري، ج 1 ص 301، نشر مكتب الاعلام الاسلامي.)

در آيات متعددي از قرآن، به اين امور اشاره شده كه در ذيل به چند آيه اشاره ميكنيم:

وَجَحَدُواْ بِهَا وَ اسْتَيْقَنَتْهَآ أَنفُسُهُمْ ظُـلْمًا وَ عُلُوًّا;(نمل،14) با آنكه دلهايشان بدان يقين داشت، از روي ظلم و تكبر آن را انكار كردند. و فَلَمَّا جَآءَهُم مَّا عَرَفُواْ كَفَرُواْ بِه;(بقره،89) ولي همين كه آنچه ]اوصافش[ را ميشناختند بر ايشان آمد، انكارش كردند. اين دو آيه ميفهماند كه اين اشخاص، معرفت و تصديق به قلب داشتند، ولي چون زباني به آن اقرار نكردند، كفرشان ثابت است.

آية قَالَتِ الاْ ?َعْرَابُ ءَامَنَّا قُل لَّمْ تُؤْمِنُواْ وَ لَـَكِن قُولُوَّاْ أَسْلَمْنَا وَ لَمَّا يَدْخُلِ الاْ ?ًِيمَـَنُ فِي قُلُوبِكُم;(حجرات،14) ]برخي از[ باديهنشينان گفتند: ايمان آورديم بگو: ايمان نياورديد، ليكن بگوييد: اسلام آورديم و هنوز در دلهاي شما ايمان داخل نشده است.، تصريح دارد كه، گرچه باديهنشينان به اسلام اقرار نمودند، ولي چون معرفت و تصديق قلبي پيدا نكرده بودند، به آنها مؤمن گفته نخواهد شد.

در قرآن آياتي وجود دارد كه ايمان همراه با عمل را مثمر ثمر ميداند، از جمله: إِلآالَّذِينَ ءَامَنُواْ وَ عَمِلُواْ الصَّـَـلِحَـَتِ وَ تَوَاصَوْاْ بِالْحَقِّ وَ تَوَاصَوْاْ بِالصَّبْر(عصر، 3) و وَالَّذِينَ ءَامَنُواْ وَ عَمِلُواْ الصَّـَـلِحَـَتِ أُوْلَغكَ أَصْحَـَبُ الْجَنَّة(بقره،82) بنابراين، طبق قرآن، ايمان فقط اظهار عشق و علاقه به خدا و سراي ديگر و پيامبر9 نيست; بلكه بايد برنامههاي عملي نيز با آن هماهنگ باشد.(ر.ك: كشفالمراد، علامه حلّي، باب ايمان و كفر.)

در روايتي دربارة راههاي رسيدن به درجات ايمان ميخوانيم:

امام صادقفرمود: به راستي خداوندـ عزَّ وَ جَل ـ، ايمان را بر هفت سهم نهاده است: بر نيكي و راستگويي، يقين، رضا، وفا، دانش و بردباري، سپس آن را در ميان مردم پخش كرده، هر كه را همة اين اين هفت سهم داده، پس او كامل و حامل ايمان است...(اصول كافي، شيخ كليني;، ج 4، ص 139، باب درجات ايمان، انتشارات اسوه.)

قرآن كريم، دربارة راه رسيدن به ايمان ميفرمايد:

1. به جا آوردن نماز خاشعانه; قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُون # الَّذِينَ هُمْ فِي صَلاَ تِهِمْ خَـَشِعُون;(مؤمنون،1ـ2) مؤمنان رستگار شدند آنها كه در نمازشان خشوع دارند..

2. از لغو و بيهودگي دوري كردن; وَ الَّذِينَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُون;(مؤمنون،3) و آنها كه از لغو و بيهودگي رويگردانند..

3. پرداخت زكات و حق واجب; وَ الَّذِينَ هُمْ لِلزَّكَوَةِ فَـَعِلُون;(مؤمنون،4) و آنها كه زكات را انجام ميدهند..

4. پاكدامني و عفت; وَ الَّذِينَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حَـَفِظُون;(مؤمنون،5) و آنها كه دامان خود را از آلودگي به بيعفتي حفظ ميكنند..

5. حفظ و اداي امانت و پايبند بودن به عهد; وَ الَّذِينَ هُمْ لاِ ?َمَـَنَـَتِهِمْ وَ عَهْدِهِمْ رَ َعُون;(مؤمنون،8) و آنها كه امانتها و عهد خود را مراعات ميكنند..

6 . محافظت بر نمازها; وَ الَّذِينَ هُمْ عَلَيَ صَلَوَ َتِهِمْ يُحَافِظُون;(مؤمنون،9) و آنها كه از نمازها مواظبت مينمايند..(ر.ك: تفسير نمونه، آيتا... مكارم شيرازي و ديگران، ج 14، ص 193 ـ 201، دارالكتب الاسلامية.)